Nếu ai đó từng có dịp ghé qua vùng Đồng Tháp Mười vào mùa sen nở, chắc sẽ bị mê hoặc bởi những cánh đồng sen bạt ngàn, thơm ngát, rợp một màu xanh mướt điểm những đóa hồng hồng trắng trắng tinh khôi. Nhưng giữa khung cảnh nên thơ đó, có một nghề không mấy ai để ý tới – nghề hái gương sen. Nghe thì nhẹ nhàng, nhưng để “hái” được gương, người ta phải bươn mình qua bùn đất, mồ hôi chan nước ao, và cả ngàn cú đụng độ bất ngờ với… rắn nước, vắt và đàn ong đang bảo vệ “mật mã thiên nhiên”. Cùng Sen Đại Việt khám phá: Nghề hái gương sen nhé!
MỤC LỤC
Gương sen là gì mà phải cực vậy?
Gương sen là phần bông sen đã rụng cánh, lộ ra phần đài sen màu xanh, có những hạt sen non nằm bên trong. Loại gương này được hái để lấy hạt sen tươi – món ăn dân dã mà bổ dưỡng, từ chè hạt sen đến sen tươi luộc, nấu cháo hay làm trà.
Nghe tưởng chỉ cần bẻ nhẹ cái là xong. Nhưng không đâu. Muốn hái được gương đúng chuẩn, người làm phải biết “đọc sen” – nhìn màu gương, độ lớn, độ cứng của hạt bên trong, thậm chí… nghe tiếng gõ nhẹ vào gương cũng biết nên hái hay chưa. Cái nghề này mà không tinh mắt, coi chừng bẻ nhầm gương non, hạt chưa kịp lớn thì coi như công toi.
Sáng sớm dầm sương, trưa về dầm… mệt
Nghề hái gương bắt đầu từ khi mặt trời còn chưa ló. Khoảng 4-5 giờ sáng, người ta đã lội ruộng, tay cầm giỏ, miệng lẩm bẩm cầu cho hôm nay ít đụng vắt. Mùa sen rộ thường rơi vào tháng 5 đến tháng 7 âm lịch, trời nắng chang chang, bùn ấm lên sôi sùng sục dưới chân, mỗi bước lội là một bài tập thể dục toàn thân.
Có hôm vừa thò tay hái gương đã bị… ong đuổi chạy té khói, vì đụng trúng tổ của tụi nó xây ngay dưới lá sen. Cũng có lúc đang lội ngon lành thì… lún sâu quá đầu gối, phải nhờ bạn cùng nghề kéo lên. Bùn dính đầy từ chân tới nón, nhưng lạ là không ai than. Có khi còn cười rũ rượi, vì cảnh người té lấm lem mà vẫn không buông cái giỏ gương quý giá.
Nghề cực nhưng đáng quý
Gương sen hái xong phải được bảo quản cẩn thận, tránh nắng gắt và va chạm mạnh để giữ hạt tươi ngon. Có người hái xong còn tranh thủ bóc lấy hạt ngay trên ruộng, vừa nhẹ gánh, vừa kiểm hàng luôn.
Nghề hái gương thường là việc thời vụ, nhưng với nhiều gia đình, đó là thu nhập chính trong mùa sen. Mỗi ngày, người giỏi có thể hái cả trăm gương, bán cho thương lái hoặc xưởng sơ chế. Người hái sen không giàu, nhưng sống khỏe, sống vui. Nhiều cụ già ngoài 60 vẫn đi ruộng đều, chân còn khỏe, tay còn nhanh là còn đi hái.
Lội bùn mà thấy mình sạch
Có người từng nói vui: “Đi hái gương sen là cách detox tâm trí hay nhất – vừa lội bùn, vừa lắng nghe thiên nhiên, lại học được sự kiên nhẫn”. Quả không sai. Giữa cánh đồng sen yên ả, từng nhịp tay hái gương như kéo người ta về gần đất, gần trời, gần chính mình.
Cũng từ những buổi sáng dầm mình trong hương sen, người ta học được cách quan sát tự nhiên, biết quý trọng từng bông hoa, từng hạt sen. Và nhất là, cảm được sự thầm lặng của những nghề “tay bùn, chân đất”, nhưng làm nên những món ngon thanh khiết nhất của quê hương.
Kết lại bằng… một cái gật đầu
Nếu có dịp về miền Tây, bạn đừng chỉ đứng trên bờ ngắm sen. Hãy xin theo chân một cô chú nông dân ra ruộng, thử lội xuống hái vài gương. Có thể bạn sẽ lấm lem, nhưng đảm bảo trái tim bạn sẽ sạch hơn nhiều, bởi bạn vừa chạm tay vào một phần rất thật, rất thơ – của đời và của đất.
Sen Đại Việt – Tinh Hoa Sen Việt
