Nói tới sen, người ta thường nghĩ tới hương thơm thanh khiết, đầm sen bát ngát hay những bức ảnh lung linh mùa hè. Nhưng ít ai biết, để có được hạt sen trắng nõn, bùi thơm trong những hộp quà hay tách trà, phải qua đôi bàn tay tỉ mẩn của những người “lột vỏ sen” – một nghề tưởng đơn giản mà chất chứa bao ân tình.
Tôi sinh ra ở Đồng Tháp, lớn lên bên ruộng đồng, nghe tiếng chim, mùi bùn và cả mùi sen thấm vào máu thịt từ thuở còn lủi thủi theo mẹ ra đồng. Hồi nhỏ, thấy má hay ngồi lột sen bên hiên nhà, tay thoăn thoắt mà miệng vẫn nói cười: “Cái nghề này cực mà thơm. Tay dính nhựa sen nhưng lòng người thì sạch sẽ như bông.” Lúc đó chưa hiểu hết, chỉ thấy vui vì được bóc từng lớp vỏ sen như bóc một bí mật ngọt lành.
Lớn lên, đi xa rồi lại quay về, tôi chọn làm nghề lột sen như một cách giữ lấy hồn quê. Nghề này không ồn ào, chẳng bon chen, chỉ cần chiếc bàn gỗ nhỏ, rổ sen tươi mới hái, đôi tay khéo và… một tấm lòng kiên nhẫn. Hạt sen ngon phải được lột từ từ, không dập, không gãy tim. Có những hôm ngồi hàng tiếng, mỏi vai mỏi lưng, mà vẫn thấy nhẹ lòng. Giống như má hay nói: “Lột sen cũng giống gỡ chuyện trong lòng, chậm rãi rồi sẽ thấy trong veo.”
Có người hỏi, sao không để máy móc làm cho nhanh? Tôi chỉ cười: “Máy làm cho kịp, tay người làm cho thấu.” Mỗi hạt sen qua tay, là một chút tình, chút hồn gửi vào. Đó là thứ không máy móc nào thay được. Chẳng phải vì lột sen mà giàu có, mà là vì yêu cái mùi thơm nhè nhẹ thấm vào đầu ngón tay, vì yêu những câu chuyện râm ran bên mẹ, bên chị trong chiều muộn.
Giờ đây, mỗi khi có khách tới thăm làng sen, tôi hay mời họ ngồi xuống lột thử vài hạt. Có người lúng túng, có người bật cười vì tay dính đầy nhựa. Nhưng rồi ai cũng thốt lên: “Ủa, tưởng dễ, ai dè vui vậy trời!” Chỉ chừng đó thôi là đủ thấy nghề lột sen – tuy nhỏ bé – nhưng có thể kết nối bao tâm hồn.
Ở Đồng Tháp, nghề lột vỏ sen không chỉ là kế sinh nhai, mà là nét duyên thầm của miền sông nước. Là nơi để người ta gắn bó, lắng lại, và thấy mình nhẹ như một cánh sen vừa hé nở trong sớm mai.
Sen Đại Việt – Tinh Hoa Sen Việt
